Vleesbomen

Vleesboom

Wat is een vleesboom?

Een vleesboom wordt ook wel een myoom of leiomyoom genoemd. Het is een goedaardig gezwel van spiercellen in de spierlaag van de baarmoeder. Een vleesboom kan aan de buitenzijde van de baarmoeder zitten, in de baarmoederwand zelf of in de baarmoederholte. Hoe een vleesboom ontstaat is niet helemaal bekend. Een vleesboom kan een paar millimeter groot zijn, maar ook ruim 10 centimeter.

Een vleesboom komt voor bij ongeveer 70 procent van de vrouwen, maar geeft bij ongeveer 25 procent klachten. Er wordt gedacht dat groei ontstaat onder invloed van de vrouwelijke hormonen. Daarom ontstaat een vleesboom nooit vóór de eerste menstruatie. Na de overgang worden vleesbomen meestal kleiner en de klachten minder.

Een vleesboom ontstaat vaker bij vrouwen die (nog) geen kinderen hebben en bij vrouwen van Afrikaanse afkomst. Een vleesboom geeft meestal geen problemen bij zwanger worden of tijdens een zwangerschap, maar kan soms groeien door hormoonveranderingen in de zwangerschap. Na de zwangerschap worden de vleesbomen vaak weer kleiner.

Een voorbeeld van vleesbomen in een baarmoeder (isala.nl)

Klachten

Welke klachten geeft een vleesboom?

Een vleesboom geeft meestal geen of weinig klachten en wordt vaak bij toeval gevonden. De meeste vleesbomen groeien langzaam en blijven onopgemerkt. De plaats van de vleesboom heeft meer invloed op de klachten dan de omvang. Zo kunnen vleesbomen in de baarmoederholte, zelfs als ze klein zijn, menstruatieklachten veroorzaken. Klachten die het meest voorkomen, zijn overmatig bloedverlies en menstruatiepijn. De menstruaties blijven in principe regelmatig. Het ruime bloedverlies, eventueel met stolsels, kan bloedarmoede geven waardoor een vrouw zich moe of kortademig kan voelen.

Andere, meer zeldzame klachten van vleesbomen, zijn een drukkend gevoel in de buik, pijn laag in de rug, klachten met plassen en klachten van pijn en/of bloedverlies bij het vrijen. Heel zelden verschrompelt een vleesboom door te weinig bloedtoevoer met mogelijk hevige buikpijn als gevolg. De kans dat vleesbomen kwaadaardig worden, is zeer klein. Dit komt voor bij 1 op 400 tot 4000 vrouwen.

Diagnose

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij het vermoeden van een vleesboom vindt het normale gynaecologische onderzoek plaats. De gynaecoloog bekijkt met behulp van een spreider (eendenbek) de baarmoedermond. Ook voelt de gynaecoloog de baarmoeder en de eierstokken. Dit doet hij/zij door een of twee vingers in de vagina te brengen en met de andere hand op de buik te voelen. Dit noemen we een vaginaal toucher. Vervolgens beoordeelt de gynaecoloog met een inwendige echo de plaats en de grootte van de vleesboom. De gynaecoloog brengt een dunne echokop in de vagina en bekijkt de baarmoeder en de eierstokken.

Bij veel bloedverlies of vermoeidheid, kan de arts het ijzergehalte van het bloed (Hb of hemoglobine) controleren om te kijken of er sprake is van bloedarmoede.

Voor aanvullende beoordeling van vleesbomen bestaan er andere onderzoeken, zoals een contrast-echoscopie, hysteroscopie of een MRI-scan. Meestal is alleen echoscopisch onderzoek voldoende.

Bij een contrast-echoscopie plaatst de gynaecoloog een spreider om zo een dun slangetje in de baarmoeder te brengen. Hierna spuit de gynaecoloog een klein beetje water of gel in de baarmoeder en maakt opnieuw een inwendige echo. Zo kan de gynaecoloog de baarmoederholte en de vleesboom beter zien. Dit onderzoek geeft vaak wat buikkrampen.

Hysteroscopie betekent letterlijk: in de baarmoeder kijken. De gynaecoloog brengt een dunne buis met een camera in de vagina in en schuift hem door in de baarmoeder. Dit kan pijnlijk zijn, omdat de baarmoeder hierop reageert. Via deze buis brengt de gynaecoloog water in de baarmoeder waardoor deze een beetje uitzet. Nu kan de gynaecoloog de binnenkant van de baarmoeder bekijken. De gynaecoloog kan zien of er een vleesboom in de baarmoeder zit of uitpuilt in de baarmoederholte.

De gynaecoloog laat een MRI-scan maken als hij/zij met een inwendige echo niet voldoende de grootte en de ligging van de vleesboom kan beoordelen. Ook kan de gynaecoloog een MRI-scan laten maken als hij/zij twijfelt of het een vleesboom is.

Behandelingen

Welke behandelingen zijn er mogelijk voor een vleesboom?

Als u geen klachten heeft, hoeft u niet behandeld te worden voor uw vleesboom en is verdere controle niet nodig. Heeft u wel klachten, dan kiest u samen met de gynaecoloog voor een behandeling. Daarbij wordt rekening gehouden met het soort klachten, het aantal vleesbomen, de plaats en de grootte van de vleesbomen, uw leeftijd, eventuele wens (nog) zwanger te worden en uw voorkeur voor het soort behandeling. U kunt daarvoor kiezen uit verschillende behandelmogelijkheden:

Medicatie

Er zijn medicijnen met en zonder hormonen. Medicijnen proberen de hoeveelheid bloedverlies en/of de menstruatiepijn te verminderen. De vleesbomen blijven bestaan, soms worden ze iets kleiner. Het effect van de medicijnen is afhankelijk van de hoeveelheid, grootte en ligging van de vleesboom. Na het stoppen met de medicijnen, komen de klachten meestal terug.

isala.nl

Hysteroscopie

Bij deze ingreep verwijdert de gynaecoloog via de vagina een vleesboom die in de baarmoeder zit of uitpuilt in de baarmoederholte. Hierbij maakt hij of zij gebruik van een kijkbuis. Bij deze operatie bent u onder narcose of krijgt u een ruggenprik.

Embolisatie

isala.nl

Bij de embolisatie behandeling worden enkele bloedvaten naar de vleesbomen afgesloten door deze te vullen met kleine bolletjes. Dit gebeurt via een slangetje in de ader van de lies. Doordat de vleesbomen nu geen bloed meer krijgen, sterven de cellen van de vleesbomen. De vleesbomen krimpen vervolgens. Embolisatie vindt plaats op de röntgenafdeling door een radioloog. Lees hier meer over een embolisatie.

Operatief verwijderen van de vleesboom (myomectomie of myoomenucleatie)

Als de vleesboom aan de buitenzijde van de baarmoeder of in de baarmoederwand zit, kan de gynaecoloog de vleesboom uitpellen. Deze ingreep gebeurt via een kijkoperatie of een openbuikoperatie. Hiermee blijft de baarmoeder zelf behouden. Wel kunnen na een operatie aan de vleesboom verklevingen ontstaan in de holte van de baarmoeder, waardoor zwanger worden moeilijk kan gaan. Als de baarmoeder geopend is tijdens de operatie aan de vleesboom, dan adviseert de gynaecoloog bij een eventuele zwangerschap via een keizersnede te bevallen.

Operatief verwijderen van de baarmoeder (hysterectomie)

Soms is het volledig verwijderen van de baarmoeder de beste oplossing voor de klachten. Dit wordt een baarmoederoperatie of hysterectomie genoemd. Het bloedverlies verdwijnt hiermee. Het effect op buik- of rugklachten is minder goed te voorspellen. De baarmoeder kan soms via de vagina worden verwijderd, maar bij vleesbomen gebeurt dit meestal via de buik. Dit kan door middel van een kijkoperatie of een openbuikoperatie. In principe blijven de eierstokken en eileiders in de buik. Vleesbomen kunnen niet meer terug groeien nadat de baarmoeder is verwijderd. Het operatief verwijderen van de baarmoeder wordt daarom gezien als de meest definitieve behandeling.

MR-HIFU

MR-HIFU (Magnetic Resonance guided High Intensity Focused Ultrasound, een combinatie van MRI en echo) is een relatief nieuwe behandeling voor vrouwen met vleesbomen. In 2009 is gestart met de behandeling in het Universitair Medisch Centrum Utrecht en in Isala worden vrouwen sinds 2016 behandeld. Wereldwijd hebben inmiddels enkele duizenden vrouwen de behandeling ondergaan. Deze behandeling wordt uitgevoerd door de radioloog en vindt plaats in dagbehandeling. U hoeft u niet te overnachten in het ziekenhuis na deze behandeling. Meer informatie vindt u op de pagina over de MR-HIFU behandeling voor vleesbomen in de baarmoeder.

Positie in de MRI tijdens een MR-HIFU behandeling van een vleesboom in de baarmoeder (profoundmedical.com/sonalleve/)

Tot slot

Vleesbomen kunnen vervelende klachten geven, maar ze zijn niet levensbedreigend. Meestal is er voldoende tijd om over de verschillende behandelingen na te denken en een besluit te nemen. De gynaecoloog kan hierbij het beste adviseren. Ook kunt u gebruik maken van de Keuzehulp Vleesbomen die u helpt de beste behandeling voor u te vinden.

Bovenstaande teksten zijn gebaseerd op de informatie beschikbaar via DeGynaecoloog. DeGynaecoloog is een initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Met deze website geven zij betrouwbare informatie en willen zij ondersteuning bieden bij het nemen van beslissingen als het gaat om gezondheid. Alle informatie die hier te vinden is, is ontwikkeld door zorgverleners in samenwerking met patiënten of patiëntverenigingen.

Handige links

https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/vleesboom/#wat-is-een-vleesboom

https://www.isala.nl/patientenfolders/5375-myomen/

https://www.isala.nl/patientenfolders/6113-behandeling-van-een-vleesboom-myoomembolisatie/

https://www.isala.nl/patientenfolders/7626-mr-hifu-bij-vleesbomen/

https://www.keuzehulp.info/vgz/myomen/intro

http://www.bekkenbodem4all.nl/

Veel gestelde vragen

1. Er is bij mij een vleesboom gevonden, moet ik deze nu laten behandelen?

Behandeling van een vleesboom is niet altijd nodig. Veel vrouwen hebben vleesbomen en vaak worden deze per toeval gevonden. Mocht u klachten hebben van uw vleesboom dan is het verstandig contact op te nemen met uw huisarts of gynaecoloog.

2. Kan ik zwanger worden met een vleesboom?

Een vleesboom geeft meestal geen problemen bij het zwanger worden of gedurende de zwangerschap. Soms kan het wel zo zijn dat er zoveel (grote) vleesbomen aanwezig zijn of in de baarmoederholte zelf zitten, dat innestelen van een vruchtje of groeien van een kindje niet (goed) lukt. Dit is per vrouw verschillend. Tijdens de zwangerschap kan het zijn dat de vleesboom groeit en dan pijnklachten geeft. Soms kunnen vrouwen door de locatie van de vleesboom niet via de vagina bevallen. Zij moeten dan via een keizersnede bevallen. Om te weten wat de situatie is in uw geval, kunt u het beste contact opnemen met uw gynaecoloog.

3. Kan ik zwanger worden na een vleesboom behandeling?

Mocht u behandeld willen worden voor uw vleesboom dan is het altijd belangrijk om na te gaan of u in de toekomst nog zwanger zou willen worden. De meest effectieve behandeling voor vleesboom klachten is een baarmoederoperatie (hysterectomie). Daarmee wordt de hele baarmoeder verwijderd en is een zwangerschap niet meer mogelijk. Er zijn alternatieven voor de baarmoederoperatie, maar welke behandeling het meest geschikt is, hangt af van uw situatie. Na een vleesboomoperatie, embolisatie of MR-HIFU behandeling mag u in de meeste gevallen zwanger worden. Wel wordt u geadviseerd om onder controle te blijven van uw gynaecoloog gedurende de zwangerschap en kan u geadviseerd worden om via een keizersnede te bevallen. Voor meer informatie over uw specifieke situatie kunt u het beste contact opnemen met uw gynaecoloog.

4. Ik mag/wil geen medicatie gebruiken, maar ook mijn baarmoeder niet laten verwijderen. Kan ik op een andere manier behandeld worden?

In het verleden was de enige behandeling voor vleesbomen, als medicatie niet hielp of mogelijk was, het verwijderen van de baarmoeder (hysterectomie). Dit is een grote operatie met vaak een lange hersteltijd. Daarom zijn er de laatste jaren minder ingrijpende behandelingen ontwikkeld, waaronder de MR-HIFU behandeling en de embolisatie. Niet alle vrouwen komen in aanmerking voor deze behandelingen. Het grote nadeel van beide behandelingen is bovendien dat de klachten van de vleesbomen terug kunnen komen na een paar jaar. Meer informatie over de behandelingen vindt u hierboven.

6. Is een vleesboom een vorm van kanker?

Vleesbomen worden ook wel goedaardige gezwellen of tumoren genoemd. Dit kan verwarrend zijn omdat het klinkt als een vorm van kanker, maar dit is niet zo. Hoewel de vleesbomen groeien, gebeurt dit op een andere manier dan bij kanker van de baarmoeder. Soms is het lastig om via een echo of MRI-scan te zeggen of een zwelling goedaardig (vleesboom) of kwaadaardig (kanker) is. Bij ongeveer 1 op de 400 tot 4000 vrouwen blijkt zo’n zwelling dan toch kanker te zijn. Mocht u hier specifiek vragen over hebben, dan kunt u het beste contact opnemen met uw gynaecoloog.